Tangu nilipokuwa mtoto mdogo nimependa hadithi inayojulikana sana ya kuzaliwa kwa Yesu, na ninawazia kwamba wengi wenu wamependa pia. Hadithi inatuambia jinsi Yusufu na Mariamu walivyosafiri kutoka Nazareti hadi Bethlehemu kwa ajili ya sensa iliyoamriwa na mfalme mkuu wa Rumi. Jinsi Mariamu alikuwa anatarajia mtoto ambaye angeweza kuja wakati wowote. Jinsi hawakupata mahali pa kukaa Bethlehemu—vyumba vyote vilichukuliwa—lakini kubisha hodi kwenye mlango wa nyumba ya wageni ilitokeza ofa kutoka kwa mlinzi wa nyumba ya wageni ili wenzi hao walale kwenye hori nje ya nyuma. Huko mtoto mchanga Yesu alizaliwa usiku huohuo, na wachungaji wakaja kumtembelea. Baadaye, watu watatu wenye hekima—Majusi—walikuja kutoka Mashariki wakiwa wamebeba zawadi na kuvaa mavazi mazuri. Walikuwa wameona nyota angavu angani na kuifuata mahali hapa panyenyekevu.
Lakini fikiria juu yake. Angalau kipande kimoja cha hadithi hiyo hakipo katika Biblia. Wachungaji walikuwa wenyeji, lakini wale mamajusi walisafiri umbali mrefu kabla ya kuingia kwenye zizi. Kwa hiyo, ilifanyikaje kwamba Yusufu na Mariamu walikuwa bado huko—kulingana na mapokeo—kwa siku kumi na mbili zaidi, au hata zaidi? Walikuwa watu maskini wa kufanya kazi ambao hawakuwa na pesa na hakuna nafasi ya kukaa, majani machache tu ya kupumzika kwa usiku huo mmoja. Ilikuwaje kwamba hawakulazimika kurudi nyumbani Nazareti siku iliyofuata, na hivyo kuwakosa Mamajusi kabisa?
Naam, katika mapokeo ya Kiyahudi—na Yesu na wazazi wake walikuwa Wayahudi waaminifu maisha yao yote—kuna njia ya kushughulika na mambo yanayokosekana. Wakati pengo lipo katika maandishi matakatifu, mtu huweka mawazo yake kwake, na mawazo yake, na kujaza pengo hilo kwa chochote kinachohitajika kufanya hadithi nzima. Wayahudi huita hiyo “ midrash ,” na kuna vitabu vizima vilivyojaa hii na aina nyinginezo za midrashim (wingi wa midrash).
Kwa hivyo, hivi majuzi nilivaa kofia yangu ya kuota mchana—ambayo mara nyingi huwa ninavaa, kwa njia, katika mkutano wa kimya wa ibada, ingawa hakuna mtu anayeweza kuiona. Je! unajua ninachopenda kuhusu kukutana kwa ajili ya ibada? Naanza kuota ndoto za mchana na Mungu. Na familia yangu na marafiki zangu waliojaa chumba wako kwenye jumba la mikutano, nao wanaota ndoto za mchana na Mungu, pia!
Lakini nilipovaa kofia yangu ya kuota usiku uliopita, nilikuwa peke yangu. Nilipata nafasi tulivu nyumbani kwetu na nikaketi na kufikiria juu ya midrash. Ni katikati ambayo itakueleza jinsi ilivyokuwa kwamba Yusufu na Mariamu na mtoto Yesu waliweza kukaa Bethlehemu kwa majuma mengine mawili au zaidi—na kwa njia hiyo wakakutana na Mamajusi.
Ukivuta pumzi ndefu, na kuiruhusu itoke polepole unapopata kituo chako, nitakuambia midrash ya Quaker.
Tayari?
Hapo zamani za kale , muda mrefu uliopita, katika nchi ya mbali iitwayo Galilaya, mwanamume mmoja na mke wake mchanga waliondoka nyumbani kwao Nazareti ili kujiandikisha kwa ajili ya sensa ya Kirumi katika kijiji cha mababu wa mume. Iliitwa Bethlehemu, ambalo linamaanisha nyumba ya mkate katika Kiebrania cha kale, na mtu huyo alikuwa seremala mzururaji aliyeitwa Yosefu. Yeye na mke wake, Mary, walikuwa wamekulia katika familia ambazo zililazimika kuhangaika kila siku ili tu kujilisha na kuvaa.
Safari ya kwenda Bethlehemu, katika nchi ya Yudea, ilikuwa ya polepole na ngumu. Mariamu, aliyekuwa anatarajia mtoto wao wa kwanza, alipanda punda aliyeazimwa huku Yosefu akitembea kwa miguu kando yake. Alikuwa na wasiwasi sana kwamba mtoto angekuja wakiwa njiani, na Yosefu alifanya yote aliyoweza ili kumtuliza. Alipoamka siku ya pili ya safari, Maria alihisi kwamba wakati wake ulikuwa karibu, kwa hiyo walianza safari kabla ya mapambazuko, wakitafuna maganda machache ya mkate. Hawakupumzika hata kidogo huku wakikimbia jua kuvuka anga ili kufika wanakoenda.
Wasafiri hao wawili walipovuka kilima cha mwisho, wangeweza kuona nyumba za jiji zikiwa zimeunganishwa kwenye mteremko ulio chini. Pembe za kila nyumba zilinakiliwa kwa njia za kupishana zilizotengenezwa kwa vivuli vinavyorefusha na mng’ao wa kuvutia kutoka kwa jua linalozama.
Walipokuwa wakiingia mjini, Yosefu alitazama idadi ya watu barabarani na alikuwa na wasiwasi. Wangepata wapi mahali pa kulala usiku huo?
Wawili hao walitoka katika nyumba ya wageni hadi nyumba ya wageni bila bahati yoyote—Bethlehemu yote ilikuwa imejaa wageni.
Walipogonga mlango wa mwisho kabisa, mwenye nyumba aliufungua kwenye bawaba zake zilizovunjika na kuwaambia wasogee. Alichoshwa na watu wanaomchochea kuomba chumba ambacho hawezi kutoa kwa sababu hakuwa na cha kutoa.
Yule mlinzi wa nyumba ya wageni aliyekuwa amechoka akitikisa kichwa hapana, moyo wa Joseph ulishituka na macho yake yakaanguka chini. Mara akaona kitu miguuni mwake na akapiga magoti kukiokota. Mezuzah ya mwenye nyumba ya wageni ilikuwa imeanguka kutoka mahali pake kwenye mwimo wa kulia wa mlango.
Mezuzah ni hati-kunjo ndogo ya ngozi yenye vifungu viwili kutoka katika kitabu cha Kumbukumbu la Torati katika Torati. Maneno hayo yanawataka Wayahudi kumpenda Mungu kwa mioyo yao yote na roho zao zote na nguvu zao zote, kuwafundisha watoto wao haya, na kuyaweka maneno haya kwenye malango na malango yao, ndani ya mkebe mdogo ulioinamisha pembeni.
Yusufu alimpa mlinzi wa nyumba ya wageni mezuzah, kwa ishara kuelekea hali ya Mariamu kama mama mjamzito, na sauti ya Mungu ikapita katika akili ya mwenye nyumba ya wageni kama mnyama anayevuka anga wakati wa jioni. Akiwa na pumzi iliyochanganyikiwa, alitoka nje na kuwaongoza wenzi hao hadi kwenye zizi kuu la ng’ombe lililojengwa ndani ya pango upande wa nyuma wa kilima. Zizi lilikuwa limejaa ng’ombe na mbuzi, pamoja na punda wa wageni kadhaa katika nyumba ya wageni.
“Lala hapa,” akanung’unika, “lakini hakikisha kwamba uko njiani asubuhi.”
Jioni hiyohiyo, mtoto Yesu alizaliwa. Hewa ya usiku ilikuwa baridi, kwa hiyo Yosefu akamsaidia Maria kumfunga mtoto wao kwenye kitambaa chenye joto walichokuwa wamepakia, na akatazama huku na huku akitafuta mahali ambapo mtoto mchanga angekuwa salama hadi asubuhi. Alichoweza kupata ni hori tu. Kidogo na cha mbao, kwa kawaida kilikuwa na nyasi kwa ajili ya wanyama, lakini tayari walikuwa wamekula na sasa ilikuwa tupu.
Yosefu alipokuwa amemkumbatia Yesu, Mariamu aliiweka horini kwa majani mapya. Kuhisi joto la mtoto huyo mdogo lilienea kifuani mwake—na kisha mwili mzima—kulileta machozi kwa macho ya baba huyo mpya.
Muda si muda familia ya wachungaji iliyokuwa imepiga kambi karibu ilisikia kilio cha mtoto mchanga na wakaharakisha ili kujua kilichokuwa kikiendelea. Walipoiona familia hiyo mpya imejikunyata ndani ya zizi la ng’ombe, walirudi haraka kambini, nguo zao zilizochakaa zikiruka juu ya magoti yao kama mbawa za kunguru.
Kisha wakasongamana na maziwa ya mbuzi, na mkate wa bapa ambao ulikuwa umemaliza kuoka kwenye moto. Ilionekana kama mkate ambao kila mtu hula kwenye Pasaka, Pasaka ya Wayahudi. Mariamu na Yosefu waliwashukuru sana, kwa sababu walikuwa wamekwenda bila chakula tangu asubuhi na mapema.
Kisha Mariamu akamega mkate mmoja mpana, wa mviringo na kutoa kipande kwa kila mtu katika familia ya wachungaji. Wote waliitikia kwa tabasamu za uchangamfu, wakitikisa vichwa vyao kushukuru. Mduara wa kutoa haukuvunjika.
Punde wachungaji walirudi nje, ili kujifunga blanketi na kukusanya kuzunguka moto walioujenga karibu na zizi la mawe. Na Yusufu na Mariamu wakajikunja kando ya hori lililokuwa na mtoto wao mchanga, nao wakalala. Joto la mwili na pumzi za wanyama ziliiweka familia hiyo ndogo joto. Na sauti ya ng’ombe ilisikika kama nyimbo za nyimbo za mbali, zikimtuliza mtoto Yesu.
Mara kadhaa usiku, Maria alimpa mtoto kifua chake, ili apate kuzoea uuguzi. Wakati huo, Yosefu alishikilia miguu midogo ya mwanawe katika mikono ya seremala wake mkubwa, iliyokuwa na makovu ya kazi ngumu ya miaka mingi kwa kutumia zana zenye ncha kali. Na tena macho yake yalibubujikwa na machozi ya furaha.
“Nitamfunza masomo mengi,” alimnong’oneza Mary. ”Ninaweza kumfundisha kutumia mikono yake na kichwa chake kujenga vitu vizuri. Watu wananifahamu kwa kutengeneza milango imara na paa. Nitamfundisha kufanya hivyo, na pengine kujenga madaraja pia.”
Mary alimjibu, “Tutamwita Yehoshua —Mungu ni Wokovu—ili kutimiza ndoto zetu. Yeshu wetu atatuletea upendo mwingi na amani.”
Usingizi ulikuwa mzuri kwa sababu ardhi ilikuwa ngumu chini ya majani, na vichwa vya wazazi wapya vilikuwa vikijaa wasiwasi usiokoma kama nzi wanaouma. Wangeenda wapi kesho baada ya kujiandikisha kwa ajili ya sensa? Wangekula nini? Je, Mariamu alikuwa tayari kusafiri tena hivi karibuni? Na vipi kuhusu mtoto wao mpya? Nazareti ilikuwa siku mbili ndefu. Barabara ya wazi inaweza kuwa kitalu cha ukatili.
Alfajiri ilifunguka kama waridi, na mara miale ya kwanza ya jua ikapita kwenye mlango na kuangaza uso wa mtoto Yesu. Wazazi wapya wenye wasiwasi walisikia hatua zikikaribia. Mlinzi wa nyumba ya wageni aliingia kufanya kazi zake za asubuhi. Alionekana kusinzia na kuvuka na alionekana kutotulia kuona kwamba kweli mtoto alikuwa amezaliwa usiku. Mariamu na Yusufu walingoja kimya kimya ili waambiwe kuwa wakati ulikuwa umepita wao kuendelea.
Ghafla uso wa Mariamu ukaangaza, lakini si kutokana na miale ya jua. Alimnyanyua mtoto wake kwa mkono mmoja na kunyoosha mkono ili kuuvuta mkono wa Yosefu, akimsihi asimame. Kisha akapiga hatua tatu kwenye sakafu iliyo imara hadi pale mwenye nyumba ya wageni aliposimama na kumsukumiza mtoto Yesu kwenye mikono ya yule mtu asiyeweza kusema.
Akigeuka na kulinyoosha mkono Yosefu tena, Maria alitoka kupitia mlango wa imara akimvuta mwanamume huyu mwingine asiyeweza kusema nyuma yake. Akiwa nje, Yosefu alipata sauti yake na kusema mara moja, “Unafanya nini duniani, kumkabidhi mtoto wetu hivyo kwa mgeni kabisa!”
Akiweka ncha ya kidole kwenye midomo yake, alijibu kwa sauti nyororo, “Uwe na imani, mume.”
Kwa muda mrefu walisimama kimya, hawakusikia sauti yoyote kutoka ndani ya zizi—zaidi ya wanyama wachache wakikoroga. Kisha wakasikia gurgling na kucheka. Walichungulia pembeni ya nguzo ya mlango na kulikuwa na mlinzi wa nyumba ya wageni, uso wake ukiwaka kama jua nje. Alikuwa akitazama chini kiumbe kilichokuwa mikononi mwake. Mwanamume na mtoto walikuwa wamefunga macho pamoja kana kwamba ulimwengu wote ulikuwa umepunguzwa hadi nafasi kati ya vipaji vya nyuso zao—na mioyo yao miwili.
Kimya kimya Mary aliingia tena kwenye zizi la ng’ombe na akamchukua mtoto mikononi mwake. Joseph alimfuata na kusimama kimya kando yake. Mlinzi wa nyumba ya wageni alionekana kusitasita kuondoka, lakini sasa ilikuwa zamu yake kumtoa Joseph nje.
Maria aliweza kuwasikia wakisema kwa sauti ya chini, na Yosefu akisema “Ndiyo, bila shaka!” kila dakika chache. Na kisha, ”Nakushukuru, mtu mwema. Mungu atajua ukarimu wako.”
Maria alimsikia mlinzi wa nyumba ya wageni akiondoka huku Yosefu akirudi ndani ya zizi. Maneno yalimtoka kinywani mwake alipokuwa akisimulia yale aliyoyasema mwenye nyumba ya wageni. ”Tunaweza kukaa muda tupendavyo! Tunaweza kula na watumishi jikoni. Ninachohitaji kufanya ni kurekebisha mlango wa mbele unaokatika, na kutafuta kazi zingine za useremala za kufanya karibu na nyumba ya wageni.”
“Unaona?” Alisema Mary. ”Ile ya Mungu katika mtoto wetu ilizungumza na ile ya Mungu ndani ya mtu huyu, bila hata neno moja kutamkwa.” Alitabasamu naye.
”Tatizo letu limetatuliwa.”
Na hivyo ndivyo mtoto Yesu—alipokuwa chini ya umri wa siku moja—alipofaulu kugeuza moyo wake wa kwanza, na kuuongoza kwa upole kurudi kwenye njia ya huruma na upendo.
Na hivyo ndivyo ilivyokuwa kwamba Yusufu na Mariamu walikuwa bado katika Bethlehemu siku 12 baadaye, wakati Mamajusi watatu walipofika wakiwa wamebeba zawadi kwa ajili ya mtoto mchanga.
Na wewe? Kweli, nakushukuru kwa kusikiliza midrash yangu ya Quaker.
