Acha Mawasiliano Yako Daima Yawe ya Neema

Kukumbatia Lugha Inayoakisi Maadili Yetu

Nimefikiria kuhusu lugha karibu kila siku ya maisha yangu ya utu uzima. Hii ni kwa sababu kadhaa maalum, muhimu zaidi ni kwamba nilikuwa profesa na msimamizi katika uwanja wa elimu ya viziwi kwa miaka 50. Watoto wanapokuwa viziwi, kwa kawaida huwa na ugumu wa kupata lugha ya kuzungumza kwa njia sawa na wenzao wanaosikia. Kwa matumizi ya vifaa vya kusikia vyenye nguvu nyingi na vipandikizi vya cochlear, watoto wengi wanaweza kukuza usemi unaoeleweka, wakati mwingine hata bila lafudhi nyingi. Na huenda viziwi wengine wasitumie usemi au usemi ambao ni mgumu kwa watu wanaosikia, lakini lugha yao ni sahihi, ngumu, na kisarufi kikamilifu. Kwa hivyo, uwezo wa hotuba na lugha sio sawa kila wakati. Lugha changamano, sahihi kisarufi, na lugha dhahania inaweza kuwa ngumu kujifunza. Kwa kawaida msamiati na sarufi ya lugha simulizi inabidi ifundishwe mahususi kwa watoto ambao hawawezi kusikia vizuri ili kuchukua maneno yote au sehemu zote za maneno—kama vile vifungu, viwakilishi, au “s” za nafsi ya tatu kwenye vitenzi kama vile “kimbia.” Nikiwa profesa katika elimu ya viziwi na mama wa watoto wawili viziwi, sikuzote nimezingatia maneno moja, misemo ya kitamathali (“shika farasi wako”), na miundo ya kisarufi (“umekuwa dukani”).

Picha na Tada Images

Sehemu ya ushuhuda wa usawa kwangu ni kwamba kila mtu anaweza kupata mawasiliano. Watu ambao wana uwezo tofauti wanastahili fursa sawa ya kuanzisha, kutoa maoni, kuuliza, na kuchukua hatua katika majadiliano; kutoa na kuelewa ujumbe katika mkutano kwa ajili ya ibada; na kuelewa na kuchangia katika mkutano kwa ajili ya biashara. Kujifunza jinsi ya kutumia mfumo wa unukuzi, kama ule unaopatikana kwenye Zoom, au kupanga na kumlipa mkalimani wa ishara ni sehemu ya majukumu ya wale wanaoandaa kipindi.

Mikutano mingine imeweka mifumo ya ukuzaji wa aina mbalimbali ili kusaidia katika upatikanaji wa kusikia, lakini wakati mwingine hii haitoshi. Kwa watoto wangu, ambao wote wawili walivaa vipandikizi vya cochlear kama watoto, haikuwa hivyo. Mkutano wa Penn Valley huko Kansas City, Missouri, ulilipa mkalimani wa ishara kwa miaka mingi ili watoto wangu waweze kuelewa na kuchangia katika shule ya Siku ya Kwanza na mkutano wa ibada. Katika miaka ambayo familia yangu ilienda kwenye Mkutano Mkuu wa Marafiki, mkalimani wa kulipwa alitolewa ambaye alitumia lugha yetu ya nyumbani ya Kiingereza cha sahihi kwa programu ya asubuhi ya watoto. Mume wangu na mimi tulipewa malipo ya kutafsiri sehemu zingine za siku.

Kwa kuwa sasa mikutano na mikusanyiko mingi imetolewa kwenye Zoom, chaguo la unukuzi linaweza kupatikana. Katika kipindi cha mwaka jana, niliomba wanaosimamia mikusanyiko mbalimbali ya Friends wajue jinsi ya kuiwasha na kutangaza kupatikana kwake mara kwa mara, ili wale wanaoweza kufaidika nayo wajue inapatikana na jinsi ya kuipata. Unukuzi wa Zoom hufanya kazi vyema Marafiki wanapozungumza bila kukatizana na kuruhusu nafasi kati ya wazungumzaji tofauti. Hii ni kweli wakati hotuba inafasiriwa, pia. Zana hizi zote mbili hazifanyi kazi kama watu wanazungumza, kuomba, kusifu, au kuimba kwa wakati mmoja. Najua hili kwa sababu kwa miaka sita iliyopita, pia nimehudhuria ibada ya Jumapili ya Kipentekoste, na kwa miaka mitatu iliyopita ya miaka hiyo, kumekuwa na mshiriki kiziwi. Wakati wa COVID-19, huduma imekuwa kwenye Zoom. Ikiwa ninapatikana, ninatafsiri, lakini ikiwa sipati, mwenyeji hutumia chaguo la unukuzi. Mfumo wa sauti-kwa-maandishi hufanya kazi ya ajabu, lakini, sio tofauti na mapungufu ya jozi moja ya mikono, wakati watu kadhaa wanazungumza wakati huo huo au kuimba, kile kilichoandikwa hakina mshikamano.

Njia nyingine kwenye Zoom kusaidia wale wanaotumia lugha tofauti ni kuwa na washiriki waliotambulika wazi. Hili linaweza kutokea kwa kuwauliza walio kwenye video wajitaje kama hawajafanya hivyo, na kwa kutangaza ni nani anatumia nambari fulani ya simu na vitambulishi vingine kama hivyo kwenye gumzo. Kwa kuongezea, sio wazi kila wakati ni nani anayezungumza kwenye Zoom. Kuongeza mkono wakati Marafiki wanapotaja majina na mikutano yao kabla ya kuanza kuzungumza humpa mtu ambaye hasikii vizuri kidokezo muhimu cha kuona. Wakati wa vikao vya ana kwa ana, kusimama kabla ya kuzungumza au kutumia ”fimbo ya kuzungumza” ni njia ambazo wasemaji wanaweza kutambuliwa bila maneno.

Lugha tunayotumia sisi wenyewe na lugha tunayovumilia kutoka kwa wengine ni kioo cha maadili yetu. Sio kweli kwamba majina au maneno, kama wimbo wa kitalu unavyoenda, ”hawezi kamwe kuumiza.” Wanaweza kuumiza kabisa.

Sababu ya pili ambayo mimi hufikiria mara kwa mara kuhusu lugha ni kwa sababu ya ushuhuda wa amani wa Marafiki. Sikumbuki ni nani aliyeelekeza uangalifu wangu kwa jeuri katika lugha yetu, lakini kwa takriban miaka kumi sasa, nimekuwa nikijaribu kwa uangalifu sana kuepuka misemo inayotumia mafumbo yanayohusisha mauaji na vita, kama vile “tabasamu la muuaji,” “chagua vita vyako,” “linanishinda,” na kadhalika. Mara tu nilipoanza kuona aina hizi za misemo, niligundua kiwango ambacho maneno ya kijeshi na ya jeuri yameingia katika lugha ya Kiingereza. Mara nyingi inanibidi nisitishe ninachosema ili kufikiria jinsi ya kuchukua nafasi ya neno la kawaida la msamiati au maneno ya vurugu. Wakati mwingine mimi hufanya hivi kwa sauti ili kuiga chaguo la lugha la amani zaidi. Ninatumia kile ambacho watu wengine wanakijua kama ”self talk,” aina ya tabia ya lugha ambayo hutumiwa katika elimu ya viziwi na mahali pengine kusaidia ukuaji wa lugha kwa watoto. Mazungumzo ya kibinafsi ni njia ya kusahihisha lugha ya jeuri katika hotuba yangu bila kufanya uamuzi wa thamani kuhusu misemo ambayo watu wengine wanatumia. Kwa mfano, nikisema jambo ambalo linaweza kusemwa kwa amani zaidi, mimi hujisahihisha kwa sauti, nikisema jambo kama, “Loo, sikukusudia kusema hivyo,” taja njia mbadala na ueleze, “Ninajaribu kuondoa jeuri katika lugha yangu.” Mfano halisi ni ninapotoa hotuba kwa slaidi za Powerpoint na kusema, ”Ukisoma vidokezo hapa—oh, ninamaanisha sehemu za kuzungumza. Ninajaribu kuondoa vurugu katika lugha yangu.”

Kama Marafiki tumeitwa kutaja vitu kwa jinsi vilivyo, na utafiti umeonyesha kuwa hii yote ni muhimu. Kwa mfano, hii kutoka kwa nakala ya 1991 Los Angeles Times :

Kura ya maoni ya Machi 25 Times Mirror ilionyesha kuwa neno la kihuni ”uharibifu wa dhamana” uliotumika badala ya ”majeruhi wa raia” lilikuwa na ufanisi wa kushangaza katika kufifisha hisia za umma kwa raia wa Iraqi waliouawa. Ni asilimia 21 tu ya waliohojiwa ”walijali sana” kiasi cha ”uharibifu wa dhamana” uliotolewa na vita, wakati asilimia 49 ya waliohojiwa ”walijali sana” kuhusu ”idadi ya majeruhi wa raia na uharibifu mwingine usiotarajiwa” nchini Iraq.

Mtoto mchanga akiandika ishara ya lugha ya ishara kwa kusema “Nakupenda.” Picha na Chatchai.

Kwa miaka sita iliyopita nimeabudu katika mazingira ya kidini ya Quaker na Kipentekoste (ona “Safari ya Kiroho ya Quaker ya Pentekoste,” FJ Aug. 2020). Kuhudhuria kwangu katika vikundi hivi viwili vya imani kumesababisha kuwa kwangu kunyumbulika zaidi katika kupokea, kusikiliza kwa ndani na kutetemeka (kwa namna ya Marafiki) kwa yale ya Mungu, na katika kupiga kelele, kunong’ona, kuhubiri, maombi ya kueleza, kuinua mikono, au kucheza kuzunguka patakatifu ili kutoa (katika njia za Kipentekoste) shukrani na sifa. Kwa miaka mingi, nimekuwa ”sio kukwama” sana katika jinsi ninavyoeleza imani yangu. Kwa maana kama vile Matendo ya Mitume inavyopendekeza, tunasikia katika lugha yetu wenyewe, kwa namna yetu wenyewe: “Na imekuwaje sisi kusikia kila mmoja wetu katika lugha yake ya asili?” ( Matendo 2:8 ESV ) Kwa hiyo katika utambuzi wangu kuhusu lugha, nimeona kwamba ikiwa mtu anawasiliana na Mungu ndani au kwa tari, Mungu au Roho husikia yote. Wakati mwingine ni “sauti kama upepo wa nguvu ukienda kasi [unaoijaza] nyumba yote [sisi] tunamoketi” (Matendo 2:2 ESV), na wakati mwingine ni “sauti tulivu, ndogo” (1 Wafalme 19:12 KJV). Mungu hutoa ”minong’ono ya upole,” msukumo (1 Wafalme 19:12). Kwa maneno ya Askofu GE Paterson (kwenye YouTube), “Nitazungumza ili Mungu anitumie, popote, wakati wowote!” Kwa maana nimeitwa mahali pa juu, bila kujali umbo gani, na nimekuja kuona kwamba ni uhalisi wa ibada ambayo ni muhimu.

Maneno yanaweza kuumiza na maneno yanaweza kuelimisha. Ninajitambulisha kama mwanamke, kwa hivyo huwa sikukosa kutambua wakati mtu anatumia ”mwanamume” au ”wanaume” kumaanisha watu wote. Mfano mwingine ni jinsi gani, kwa sababu ya mafunzo yangu katika elimu maalum, ninaepuka misemo inayohusisha ulemavu na ni mbaya (kwa mfano, ”kuziba sikio” au ”kuwa na wazo la kilema”). Ninathamini lugha ya mtu-kwanza, kama vile kusema ”mtoto mwenye tawahudi” badala ya ”mtoto mwenye tawahudi”; ”mtu anayekabiliwa na ukosefu wa makazi” badala ya ”mtu asiye na makao.” Kwa sababu hiyo hiyo, mikutano mingi haitumii tena jina la kamati ya huduma na uangalizi kwa sababu ya miunganisho inayohusiana na utumwa. Pia niliweka viwakilishi vyangu baada ya jina langu kwenye Zoom bila kujali kongamano gani, kanisa, mkutano, n.k., kama shahidi wa kimya kwamba jinsia si ya aina mbili. Ninafanya makosa katika kuchukulia viwakilishi vya wengine, lakini ninaboreka kuelewa na kutumia “wao” badala ya kiwakilishi cha jinsia mahususi ambacho ninahusisha akilini mwangu na mwonekano au sauti ninayoifahamu.

Lugha tunayotumia sisi wenyewe na lugha tunayovumilia kutoka kwa wengine ni kioo cha maadili yetu. Sio kweli kwamba majina au maneno, kama wimbo wa kitalu unavyoenda, ”hawezi kamwe kuumiza.” Wanaweza kuumiza kabisa. Na ndiyo sababu unaweza kuruhusu mawasiliano yako daima kuwa ya neema.