Nilipokuwa shule ya upili miaka iliyopita, lugha ya kigeni iliyojulikana zaidi kusoma ilikuwa Kifaransa. Kwa kuwa nilikuwa na ustadi mkubwa wa lugha, nilisoma sana Kifaransa katika miaka hiyo. Punde si punde nilijihusisha na dini ya Quakerism na kisha mapambano ya haki za kiraia kwa makundi ya wachache nchini Marekani, na niliamua kwamba nilipaswa kubadili lugha yangu ya msingi ya kigeni hadi Kihispania. Miaka mingi baadaye nikiwa chuoni, nilihitimu Kihispania.
Nilichukua miaka kadhaa kutoka kwa Quakerism, lakini hatimaye nikarudi kwenye kundi. Kwa uwezo wangu wa lugha, hivi karibuni nilipata njia ya kuingia katika Kamati ya Mashauriano ya Dunia ya Friends (FWCC). Nikivuka vizuizi vya lugha pamoja nao, niligundua kwamba wengi wa Waquaker katika zile zinazoitwa “nchi zinazoendelea” walikuwa Marafiki wa Kiinjili na walikuwa na tafsiri kali ya Biblia. Kwa hivyo ingawa ningeweza kuzungumza na Marafiki wa Amerika Kusini, sisi katika FWCC pia tulilazimika kujadili njia yetu kupitia tofauti za kitheolojia. Nina shida sana katika kuelewa Kiingereza na Kihispania kimantiki kile ambacho watu humaanisha wanaposema “wanaamini kila neno katika Biblia.”
Nimekuwa na majadiliano kuhusu hilo na Marafiki wote wa Cuba na Bolivia, na nikaendelea na vikundi kadhaa vya ujenzi wa makanisa hadi Cuba ambavyo viliandaliwa na Friends United Meeting (FUM). Kwa kuwa nilizungumza Kihispania bora zaidi kati ya Waamerika Kaskazini wote waliokuwa kwenye wafanyakazi, waliniomba nifanye funzo la Biblia la wageni. Nilikuwa sijui la kuzungumza, hadi mtu fulani akapendekeza nizungumze kuhusu shahidi wetu wa amani wa Marafiki. Katika mazungumzo yangu, nilisema kwamba Marafiki nilioshirikiana nao kwa hakika walimwona Yesu kuwa mpigania amani, na kwamba falsafa hiyo ilipingwa na hadithi za Agano la Kale ambazo zilifundisha Mungu aliamuru vita na hata mauaji ya halaiki. Mkutano wa Kila Mwaka wa Cuba una uhusiano wa karibu wa kindugu na New England Yearly Meeting (NEYM), kwa hivyo walikuwa wamesikia mawazo haya hapo awali na kuheshimu nilichosema. Kwa upande mwingine, nilipojaribu kuzungumzia mawazo yaleyale na kasisi wa Evangelical Friends wa Bolivia, alionekana kutoelewa nilichokuwa nikizungumza na aliona Biblia kuwa isiyokosea sikuzote kwa asilimia 100.
Muda mfupi baada ya kujihusisha na FWCC, nilikuwa nikizungumza na Waquaker wa Bolivia ambao walinialika kutembelea nchi yao. Mashirika kadhaa ya mashirika yasiyo ya faida ya Quaker nchini Marekani yana miradi ya usaidizi nchini Bolivia na hutuma vikundi vya elimu huko mara kwa mara, hivyo ndivyo nilivyoenda Bolivia mara ya kwanza.
Nilipofika huko, niligundua kwamba karibu Waquaker wote wa Bolivia walitoka katika kabila la Aymara, na kwa kawaida lugha yao ya kwanza ilikuwa Aymara, si Kihispania. Quaker wa kwanza wa Bolivia ambaye nilimfahamu alikuwa karani msimamizi wa mkutano wa kila mwaka, na mara kwa mara ningesikia makosa katika Kihispania chake, kama hili: Katika takriban asilimia 90 ya nomino katika Kihispania, mwisho wa neno unakuambia ikiwa jinsia yake ni ya kike au ya kiume. Isipokuwa kubwa ni nomino zinazoishia na
Katika ziara hizi za mafunzo za Quaker, tungeenda nchini na kutembelea makanisa ya Marafiki wa mashambani. Ibada hizo za ibada kwa kawaida zilikuwa za lugha mbili, na tafsiri kati ya Aymara na Kihispania, na mara moja baada ya muda zilikuwa katika Aymara kabisa. Marafiki wa Kiinjili huimba nyimbo nyingi, na bila shaka hilo huleta tofauti ya kitamaduni kwa Marafiki kama mimi, ambao ukimya hujitokeza sana katika ibada. Hapa tena kuna tofauti ya kitamaduni, kwa sababu kuna nyimbo chache ambazo ninapinga na sitaziimba, kama vile “Wanajeshi Wakristo Wanaoendelea.” Wimbo mmoja, ulioandikwa na mchungaji wa Uswidi, ambao ni maarufu sana miongoni mwetu sote ni “How Great You Art” (“Cuán Grande Es Él” au “Cuán Grande Eres Tu” kwa Kihispania).
Tulikuwa na uzoefu wa kuvutia wa lugha nyingi na wimbo huo kwenye mojawapo ya ziara za mafunzo za Quaker. Mwanamke Rafiki kutoka San Diego ambaye alizaliwa nchini Uswidi alituimbia baadhi ya nyimbo kwa Kiswidi. Kisha sisi Waamerika Kaskazini tukaimba baadhi yake kwa Kiingereza. Kisha yeyote katika kanisa hilo la mashambani alijua Kihispania aliiimba kwa Kihispania. Baada ya hapo, wengi wa kutaniko waliimba kwa ajili yetu katika Aymara. Kwa hivyo tulisikia wimbo huo katika lugha nne tofauti.
Maisha yangu ya kibinafsi hapa Philadelphia ni ya lugha tatu kwa kuwa mwenzangu wa nyumbani na mshirika, Mark, ni kiziwi. Nilipojihusisha naye kwa mara ya kwanza, nilifikiri kwamba ingekuwa rahisi kuwasiliana, kwa kuwa ningeweza kujifunza Lugha ya Ishara ya Marekani (ASL). Lakini nilipoanza, niligundua kwamba ASL ilikuwa tofauti kabisa na Kiingereza, na sikuweza kuijua vizuri. Kile ambacho mimi na Mark tuliweka pamoja ni aina ya lugha ya pijini ya nyumbani: nusu ya ishara za ASL na nusu ya maneno ya Kiingereza yaliyoandikwa. Kuna maneno mengi marefu ya Kiingereza ambayo hayafahamu.
Katika baadhi ya safari zangu za baadaye kwenda Bolivia, nimepata mambo machache yaliyoonwa yenye kupendeza nikikutana na Viziwi wa Bolivia au watu wanaofanya kazi nao. Majadiliano mazito yalitokea nilipoenda kula chakula cha mchana na kikundi cha watu ambao waliendesha shule ya watoto walemavu (au wenye ulemavu tofauti), wakiwemo watoto viziwi. Mmoja wa wanawake hao alikuwa mwalimu wa kusikia wa watoto viziwi, na sisi wawili tulizungumza mara kwa mara kuhusu yale tuliyojua kuhusu “ulimwengu wa viziwi.”
Kuvuka vizuizi vya lugha niligundua kwamba wengi wa Waquaker katika zile zinazoitwa ”nchi zinazoendelea” walikuwa Marafiki wa Kiinjili na walikuwa na tafsiri kali ya Biblia. Kwa hivyo ingawa ningeweza kuzungumza na Marafiki wa Amerika Kusini, sisi katika FWCC pia tulilazimika kujadili njia yetu kupitia tofauti za kitheolojia.
Mnamo 2012 nilienda kwenye Mkutano wa Dunia wa Marafiki nchini Kenya, na nikapata uzoefu zaidi wa lugha nyingi. Nilifanya urafiki na mwalimu kijana, Fidele, kutoka nchi ya Afrika ya Kati ya Rwanda. Kuna maelfu mengi ya Marafiki wa Kiinjili nchini Rwanda, Burundi, na hasa Kenya, ambayo sasa ni nchi nambari moja duniani kwa Waquaker. Rwanda na Burundi kila moja ina makabila mawili tofauti: Wahutu na Watutsi. Kwa bahati mbaya, mwaka wa 1994 Rwanda ilipitia mauaji ya kimbari ya kutisha, ambapo Wahutu wenye msimamo mkali walijaribu kuwaua Watutsi wote.
Baada ya mauaji ya kimbari, Rwanda iliamua kufanya mabadiliko ya kitamaduni na kubadili lugha yao yenye mwelekeo wa Ulaya kutoka Kifaransa hadi Kiingereza. (Habari kwenye Mtandao zinasema kuwa wamefanikiwa kwa kiasi kidogo.) Nilipokutana na Fidele, nilitaka kuzungumza naye Kifaransa, lakini alisisitiza kuzungumza nami kwa Kiingereza pekee. Sawa na Bolivia, kuna lugha ya asili nchini Rwanda, na lugha ya Ulaya ni lugha namba mbili. Baada ya siku kadhaa, ilinibidi kucheka nilipogundua: Ninataka kuzungumza na Fidele kwa lugha yangu ya tatu, lakini anataka kuzungumza nami kwa lugha yake ya tatu.
Baada ya kusafiri katika nchi mbalimbali, nilipata mazoea ya kununua vitabu kuhusu nchi niliyokuwa nikitembelea. Nina mguu katika Amerika ya Kusini kwa sababu ninaweza kununua vitabu vya Kihispania na kuvisoma bila shida. Baada ya muda nilitengeneza hobby ya kutafuta atlasi ya dunia iliyochapishwa katika nchi husika, na kusoma kuhusu ulimwengu kwa mtazamo huo. Katika mengi ya mikutano hii mikubwa ya Quaker, tunapata siku ya bila malipo ambapo watu wanaweza kwenda kwa matembezi kwenda sehemu moja au nyingine. Wakati wa Kongamano la Ulimwengu, nilichagua kusafiri kwa basi iliyojumuisha ununuzi katika jiji la karibu la Kisumu, Kenya, na Fidele alikuja nami. Nilitarajia kununua atlasi na fulana. Tukiwa tunangoja basi, baadhi ya Marafiki wa Cuba walikuwa wamesimama karibu, nikawaambia kuwa Rafiki aliyekuwa pembeni yangu anaitwa Fidele. Sote tulicheka kuhusu hilo, tukitoka katika nchi zetu tatu tofauti.
Mjini Kisumu, kulikuwa na wafanyabiashara wengi juu na chini barabarani wakiuza vitu kwenye meza. Walipoona wageni wanakuja, wangetaka kuongeza bei zao. Nilifikiri kwamba Fidele angezoea jambo lile lile kule Rwanda, na hiyo ilikuwa sahihi; alikuwa msaada mkubwa kwangu kupata vitu kwa bei nzuri.
Fidele ni mwalimu wa shule nchini Rwanda, na alikuwa akijitahidi kumaliza shahada katika chuo kikuu cha eneo hilo. Nilimsaidia kupata mawasiliano na kitengo cha elimu cha African Great Lakes Initiative of Friends Peace Teams, na wao na mimi tukamsaidia kupata shahada yake. Miaka michache baadaye, alihama kutoka Rwanda hadi Afrika Kusini na kufanya urafiki na Waquaker huko. Bado tunawasiliana hadi leo, na tumekuwa tukilinganisha vidokezo mwaka huu kuhusu jinsi tunavyokabiliana na janga la COVID-19.
Maoni kwenye Friendsjournal.org yanaweza kutumika katika Jukwaa la jarida la uchapishaji na yanaweza kuhaririwa kwa urefu na uwazi.