Sheria, Neema, na Ushoga

Kuna njia mbili tofauti kabisa za kusoma Biblia; tunaweza kuikaribia chini ya Sheria au chini ya Neema. Ugumu wetu mwingi katika kujadili masuala ya kidini hutokana na kutoeleweka ni njia gani tunayotumia. Jinsi tunavyoifuata Biblia kutaathiri jinsi tunavyoelewa msimamo wake kuhusu ushoga.

Ninaamini kwamba mbinu ya Yesu na Paulo ya kufasiri dini ilikuwa kusoma maandiko ya Kiyahudi chini ya Neema. Evangelium (Habari Njema) ya Biblia ni kwamba Sheria imetimizwa. Tumewekwa huru kutoka kwa Sheria na sasa tunaishi chini ya neema ya Mungu. Tukisoma kupitia njia ya Neema, ina maana kwamba ili kueneza ujumbe huu, sote tunahitaji kuwa wainjilisti, wale wanaoeneza Habari Njema.

Hii si kwa ujumla jinsi wale wanaopinga maneno ya mapenzi ya jinsia moja wanavyotafsiri maandishi. Wapinzani wanasema kwamba ngono ya watu wa jinsia moja na mapenzi yanashutumiwa waziwazi na Sheria ya Biblia. Ili kuunga mkono dhana hii, vifungu sita kwa kawaida vimetajwa: Mwanzo 19, Mambo ya Walawi 18:22 na 22:13, Warumi 1:26-27, 1 Wakorintho 6:9, na 1 Timotheo 1:10.

Ili vifungu hivi vitumike kushutumu ngono ya watu wa jinsia moja au mapenzi, ni lazima viondolewe katika muktadha na kusomeka kama ”maandishi ya kujitegemea” (hii inaitwa eisogesis , au ”cherry-picking”). Hata hivyo tutaona kwamba hata chini ya Sheria ya Biblia, maandiko haya hayalaani jinsia hii au upendo wa upendo ikiwa tunaweka maandiko katika mazingira yao ya Biblia. Badala yake, wana mengi ya kusema kuhusu Upendo na kipaumbele cha Upendo katika maisha yetu na mwingiliano na wengine.

Maandishi yanayotumika sana ni hadithi ya Sodoma na Gomora. Kama inavyosimuliwa katika Kitabu cha Mwanzo, watu wa mji huo wanakuja nyumbani kwa Loti na kuwataka wageni wanaomtembelea. Wageni hao ni malaika wawili wenye sura ya wanaume, na watu wa mji huo wanataka kuwabaka. Lutu anakataa na kuwapa binti zake badala yake (katika kisa sambamba katika Waamuzi 19:22 na kuendelea, suria anatupwa kwa wanaume, wanaombaka na kumtesa usiku kucha). Kwa karne nyingi andiko hili lilitafsiriwa chini ya Sheria kama kushutumu ukosefu wa Upendo ambao mji ulionyesha kwa mgeni katikati yao (kama vile Kumbukumbu la Torati 29:23, Ezekieli 16:48-49, Mathayo 10:14-15, Luka 10:10-12). Biblia yenyewe inatoa ufafanuzi wa wazi na thabiti zaidi wa kifungu hiki: si kama ufafanuzi juu ya ngono ya watu wa jinsia moja, lakini kama hukumu ya chuki na vurugu kwa mgeni ambaye amekuja kati yetu.

Maandiko yanayofuata yanatoka katika Mambo ya Walawi (Law 18:22, 22;13). Hapa tena, ikiwa vifungu vimetolewa nje ya muktadha wao wa kibiblia, vinaonekana kushutumu ngono ya watu wa jinsia moja (bila kutaja upendo). Zinakuwa wazi sana tunapozirudisha katika muktadha wao wa kibiblia, hata hivyo. Hapa ni sehemu ya mfululizo mrefu zaidi wa sheria dhidi ya tabia za kitamaduni zinazoabudu miungu mingine isipokuwa Mungu wa Kiyahudi, Yahweh. Katika muktadha wa Mambo ya Walawi, neno la Kiebrania ambalo limetafsiriwa kuwa “chukizo” lina maana hususa ya “najisi kiibada.” Mambo ya Walawi 18 na 20 yanakaribia kufanana na yanataja waziwazi kwamba sheria zinazofuata ni kutofautisha tabia ya kiibada ya Waisraeli na ile ya majirani zao.

Wakati sheria za Mambo ya Walawi zilipoandikwa, wengi wa majirani wa Israeli walifanya ngono takatifu. Kulikuwa na wanaume na wanawake ambao jukumu lao la kitamaduni lilikuwa kufanya ngono na waabudu kama njia ya kuongeza rutuba ya ardhi na familia. Onyo la Mambo ya Walawi la “kutoshiriki katika mazoea ya dini nyingine” lahusu kumwaga sadaka ya nafaka kwa sanamu na kufanya ngono na kuhani ili kuhakikisha mavuno mazuri. Andiko hilo halisemi chochote kuhusu kile ambacho wanaume wawili au wanawake wawili wanaopendana wanapaswa kufanya nje ya ibada.

Mistari ya mwisho inayotumiwa sana kushutumu ushoga ni 1 Wakorintho 6:9 na 1 Timotheo 1:10. Ni kanuni za usafi, ingawa ”nambari mbaya” zinaweza kuwa neno linalofaa zaidi, na kuorodhesha vikundi vya watu ambao hawataingia Mbinguni. Wote wawili hutumia neno moja la Kiingereza (“homosexuals” katika Revised Standard Version) kutafsiri maneno mawili katika orodha asili. Maneno asilia ni malakos na arsenokoitai . Neno la kwanza ni neno la kawaida la Kigiriki linalomaanisha “laini.” Linatumiwa mahali pengine katika Biblia pamoja na neno “mgonjwa,” na katika maandishi mengine ya wakati huo kumaanisha “dhaifu,” “mpole,” au “kutaka kujidhibiti.” Hakuna mahali ambapo malakos huchukuliwa kumaanisha mtu wa jinsia moja au mtu anayeshiriki ngono ya mashoga.

Neno la pili, arsenokoitai , ni gumu zaidi kutafsiri kwa sababu la Paulo ndilo neno la kwanza tulilo nalo (baadhi ya wasomi wanafikiri kwamba huenda Paulo mwenyewe ndiye aliyelianzisha). Katika Ukristo, Uvumilivu wa Kijamii, na Ushoga, profesa wa Chuo Kikuu cha Yale John Boswell alisema kwamba neno hilo lilichanganya arsenoi (“wanaume”) na koitai (neno lisilofaa la “coitus”) na lilieleweka kumaanisha “kahaba wa kiume” hadi karne ya nne. Katika Timotheo, kanuni za maadili zinafuatwa na mjadala wa dhambi ya kwenda kwa makahaba, ambao unaweza kuunga mkono wazo kwamba neno hilo linahusiana na makahaba pekee. Hivyo tunaposoma maandiko ya 1 Wakorintho na 1 Timotheo katika muktadha na kwa tafsiri sahihi, tunaweza kuona kwamba hayalaani ngono ya watu wa jinsia moja na upendo chini ya Sheria. Na bado, tunaweza kuwa hatuna maana ya kusoma Biblia chini ya Sheria hata kidogo.

Ninamaanisha nini kwa kuishi maisha yetu chini ya Neema? Sisi sote tunafahamu wazo kwamba tunahesabiwa haki kwa neema. Kuhesabiwa haki, kwa Paulo, lilikuwa neno la kisheria linalojulikana sana kumaanisha kwamba mshtakiwa ametangazwa kuwa hana hatia na hakimu. Paulo anaelewa kwamba kuhesabiwa haki huku na Mungu kumetokea katika maisha, kifo na ufufuo wa Yesu (Rum. 3:21-26; 5:1, 9) na kwamba ni kwa ajili ya watu wote (Rum. 5:18). Zaidi ya hayo, kuhesabiwa haki hutokea si kwa sababu tumefanya lolote ili kupata kuachiliwa, bali kwa sababu tunaachiliwa huku tukitenda dhambi (Rum. 4:5). Jaribio lolote la kushinda kuhesabiwa haki kwetu (au radhi ya Mungu) ni ishara kwamba hatuna imani katika kile ambacho Mungu ametufanyia. Kama Robin Scroggs anavyosema katika kitabu chake bora kabisa Paul for a New Day , “kuhesabiwa haki ni tendo la neema tupu, la zawadi.”

Kwa hivyo hii ina maana gani kuhusu jinsi ya kufasiri Biblia katika hali ya Neema? Je, sasa tuitupe kwa vile tuko huru kutoka kwa sheria? Vigumu, lakini ni lazima tuache kulichukulia kama sanamu la kuabudiwa kwa haki yake yenyewe. Yesu alihisi uhuru wa kuishi kama Mungu alivyomwongoza (kwa mfano, “Sabato ilifanyika kwa ajili ya mwanadamu, si mwanadamu kwa ajili ya sabato” Mk 2:27). Alitafsiri sheria sio kama gereza ambalo lazima livumiliwe, lakini kama mwongozo wa kusaidia katika chaguzi ngumu. Marafiki na Wakristo wanaobisha kwamba ushoga ni dhambi kwa sababu Biblia inasema wanaichukulia Biblia kama mungu na wanaishi chini ya Sheria wanayoipata humo. Hawajapata Mungu aliye hai bali wamenaswa katika gereza la karatasi na wino.

Katika kesi ya upendo wa ushoga, mtu anaweza kusema kwa urahisi kwamba maandiko yoyote maalum ya Biblia dhidi ya mashoga hayana uhusiano wowote na ukweli wetu wa sasa, lakini hii haifikii mioyo ya wale ambao hawakubaliani. Tunahitaji kufanya kazi ili kuwatoa watu kutoka katika tegemeo lao la maandishi ya kufa na kuingia katika uhalisi mkubwa zaidi ulioonyeshwa na Yesu, wa uhuru wa kuishi maisha ambayo Mungu anakusudia kwa ajili yetu. Mpaka sisi sote tuishi katika Roho ambayo inatia uzima katika Biblia, tafsiri zetu hazitakuwa na maana kwa kila mmoja. Na mara sisi sote tunaishi katika Roho huyo, tutajua kwamba Mungu tayari ametuita kuishi nje ya kifungo cha sheria na katika uhuru wa Neema ambao Mungu ametuonyesha.